Osoba z zaburzeniami jedzenia w początkowym okresie może nie zdawać sobie sprawy z tego, że jest chora. Może też minimalizować lub ukrywać objawy. Jest to element choroby. Najbliższym czasami również trudno jest zobaczyć objawy. Jak tylko problem zostanie zauważony, zadaniem rodziców, opiekunów czy bliskich jest aktywne wspieranie w podjęciu decyzji o szukaniu pomocy specjalistycznej i szybkie jej znalezienie. Pomoc może być potrzebna niezależnie od wieku osoby dotkniętej chorobą.
Jeśli chcesz uzyskać pomoc dla siebie lub bliskiej ci osoby, możesz:
1. Porozmawiać z osobą, której ufasz – przyjacielem, członkiem rodziny, nauczycielem czy psychologiem lub pedagogiem szklonym (jeśli jesteś uczniem) – to dobry pierwszy krok, żeby poprosić o pomoc i wsparcie w szukaniu pomocy.
2. Porozmawiać z profesjonalistą. Może to być:
A. Twój lekarz rodzinny / pediatra / lekarz internista – podczas wizyty powiedz, co cię martwi, lekarz oceni twój stan zdrowia fizycznego, sposób odżywiania się, zbierze dokładny wywiad. W razie potrzeby zleci wykonanie badań diagnostycznych (krwi, moczu, serca i inne) i poradzi, jaki zrobić kolejny krok. W tym celu możesz zgłosić się do swojej przychodni POZ lub po uzyskaniu skierowania od lekarza rodzinnego do specjalistycznej przychodni lekarskiej. Jeśli jesteś osobą niepełnoletnią wizyta lekarska może się odbyć, jeśli towarzyszy ci rodzic lub twój opiekun prawny.
Ważne: Wyniki badań laboratoryjnych mogą być prawidłowe przy znacząco złym stanie odżywienia i nie wykluczają rozpoznania zaburzeń jedzenia.
B. Psycholog / psychoterapeuta – najlepiej wyspecjalizowany w leczeniu osób z zaburzeniami jedzenia – zbierze dokładny wywiad, oceni twój stan psychiczny i emocjonalny, nasilenie zaburzeń odżywiania, w razie potrzeby przeprowadzi badania psychologiczne. Jeśli zostanie postawiona wstępna diagnoza zaburzeń jedzenia, skieruje cię do lekarza psychiatry. Po konsultacji psychiatrycznej i postawieniu diagnozy może pomóc ci w wyborze formy psychoterapii i/lub poprowadzi ją. W tym celu możesz zgłosić się do:
— Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej (PPP), jeśli jesteś uczniem szkoły podstawowej, gimnazjum lub liceum – w swojej szkole lub w Internecie możesz dowiedzieć się, gdzie znajduje się PPP obejmująca rejon twojej szkoły lub specjalizująca się np. w zaburzeniach jedzenia
— Poradni Zdrowia Psychicznego (PZP) dla dzieci i młodzieży
— Poradni Zdrowia Psychicznego dla dorosłych — jeśli jesteś osobą dorosłą
— poradni prowadzonej przez fundację lub dowiedzieć się w Urzędzie Gminy lub Urzędzie Dzielnicy, czy i gdzie oferują pomoc dla osób z zaburzeniami jedzenia.
C. Lekarz o specjalizacji psychiatra dzieci i młodzieży lub psychiatra
Lekarz rozmawia z tobą i twoim rodzicem/opiekunem/mężem/ partnerem, zbiera dokładny wywiad. Mierzy twój wzrost i masę ciała, na tej podstawie za pomocą siatek centylowych ocenia centyl indeks masy ciała (ang. body mass index, BMI), bada cię fizykalnie i neurologicznie. Następnie zleca badania dodatkowe, jakie trzeba wykonać: badanie krwi, moczu, ocenę czynności elektrycznej serca, czyli elektrokardiogram (EKG), i/lub badanie czynności elektrycznej mózgu (EEG), czasami badanie neuroobrazowe mózgu (tomografia komputerowa lub rezonans mózgu), przeprowadzenie diagnostyki psychologicznej. Może skierować cię do innego specjalisty, np. neurologa, okulisty lub pediatry/internisty, dietetyka.
Po zakończeniu procesu diagnostycznego, który zwykle zajmuje 2–3 kolejne wizyty, lekarz omówi z tobą i twoimi bliskimi swoje wnioski i zaproponuje formę leczenia.
Leczenie osób z zaburzeniami jedzenia powinno być prowadzone przez zespół specjalistów mających doświadczenie w pomocy takim osobom (m.in. psychiatra, psycholog / psychoterapeuta, dietetyk). Czasami potrzebne są konsultacje innych specjalistów (lekarz pediatra, internista, endokrynolog).
Wyrównanie zaburzeń związanych z nieprawidłowym odżywianiem się i przywrócenie prawidłowego wzorca odżywania się jest zawsze niezbędnym elementem leczenia. Regularne monitorowanie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego jest potrzebne u większości osób na różnych etapach leczenia.
Nasilenia zaburzenia, stan odżywienia oraz współwystępowanie innych zaburzeń (np. lękowych, depresyjnych, myśli samobójczych czy samookaleczania się) determinuje rodzaj i miejsce, gdzie ty lub bliska ci osoba powinniście podjąć leczenie.
Zazwyczaj na początku zalecane jest leczenie w warunkach ambulatoryjnych (przychodnia, poradnia). Plan leczenia ustalany jest w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Zazwyczaj obejmuje niektóre z poniższych form:
— psychoterapia indywidualna, grupowa, rodzinna
— monitorowanie i leczenie stanu zdrowia fizycznego
— konsultacje dietetyczne
— leczenie farmakologiczne (np. jeśli są takie wskazania włączenie leków przeciwdepresyjnych).
Jeśli twój stan zdrowia fizycznego lub psychicznego tego wymaga lub leczenie w warunkach przychodni nie jest wystarczająco skuteczne, potrzebne staje się podjęcie leczenia w warunkach szpitalnych.
Tak, jest kilka rodzajów oddziałów, na których można uzyskać pomoc.
1. Oddział dzienny psychiatryczny specjalizujący się w leczeniu osób z zaburzeniami jedzenia
2. Oddział/klinika o profilu psychoterapeutycznym specjalizujący się w leczeniu osób z zaburzeniami jedzenia
3. Oddział/klinika psychiatryczna – w przypadku dzieci i młodzieży, którzy kwalifikują się do leczenia w oddziale, jest to zazwyczaj oddział/klinika psychiatryczny/a dla dzieci i młodzieży
4. Oddział/klinika pediatryczna, internistyczna, zaburzeń metabolicznych – w przypadku gdy stan zdrowia jest ciężki lub osoba wymaga wysokospecjalistycznej diagnostyki.
Jeżeli ty lub bliska ci osoba ma objawy zaburzeń jedzenia, pamiętaj, że kluczowe jest szybkie znalezienie pomocy i rozpoczęcie procesu leczenia. Zaburzenia jedzenia mogą dotyczyć każdego niezależnie od wieku, płci, pochodzenia, masy czy kształtu ciała. Są poważnym problemem zdrowotnym i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia. Pełne wyzdrowienie jest możliwe, ale wymaga czasu oraz wysiłku ze strony pacjenta, jego bliskich i zespołu leczącego.
Jeśli jesteś rodzicem, partnerem czy mężem osoby z zaburzeniami jedzenia, pamiętaj, że niektóre osoby z zaburzeniami jedzenia mogą nie w pełni doceniać powagę swojego stanu zdrowia lub być ambiwalentne czy czasem nawet niechętne do zmiany sposobu jedzenia i innych swoich zachowań. Czasami mogą minimalizować objawy zburzenia lub zaprzeczać im, nie przyjmować do wiadomości, że są chore, unikać podjęcia leczenia.
Ani osoba z zaburzeniami jedzenia, ani jej rodzina nie są odpowiedzialni za rozwój zaburzenia. Mogą natomiast skutecznie wspierać się w szukaniu pomocy, tym samym przyspieszając proces postawienia odpowiedniej diagnozy i rozpoczęcia właściwego leczenia, co jest warunkiem powrotu do zdrowia.
Jeżeli zastanawiasz się nad swoim stosunkiem do odżywiania, wypełnij dłuższą lub krótszą ankietę.
Pełne wyzdrowienie z zaburzeń jedzenia jest możliwe. Kluczowe jest wczesne wykrycie zaburzenia i podjęcie właściwego leczenia. Proces leczenia może być długi, więc bądź cierpliwy.